Երևանի պետական համալսարանի Իջևանի մասնաճյուղ

Զբոսաշրջության ոլորտի գործատուների և միջազգային փորձագետի հետ հանդիպում ԵՊՀ ԻՄ-ում

1. գլխավոր

 «Երևանի պետական համալսարան» հիմնադրամի Իջևանի մասնաճյուղը (ԵՊՀ ԻՄ)՝ ի դեմս տնօրենի պաշտոնակատար Անուշավան Մակարյանի, և Զբոսաշրջության և քաղաքաշինության բարեգործական հիմնադրամը («ԳոԹուԴիլի»)՝ ի դեմս Անի Ավանեսովայի, հոկտեմբերի 21-ին կնքեցին համագործակցության հուշագիր՝ նպատակ ունենալով նպաստելու Դիլիջանում զբոսաշրջության ոլորտի կայուն զարգացմանը կրթության, փորձի փոխանակման և փոխօգնության միջոցով:

Կնքված հուշագրով կողմերն ամրագրեցին իրենց պատրաստակամությունը իրականացնելու համատեղ միջոցառումներ, զբոսաշրջության ոլորտի գիտահետազոտական և կրթական նախագծեր, ուսանողների համար գործնական դասընթացներ և այլն:

ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղ էին այցելել «ԳոԹուԴիլի»-ի ղեկավար Անի Ավանեսովան, զբոսաշրջային պրոդուկտների զարգացնող Անի Հովհաննիսյանը, “Farmer to Farmer Armenia” ծրագրի ղեկավար Մակրիտա Ավջյանը և միջազգային ծրագրերի կառավարման մասնագետ, տուրիզմի և հյուրընկալության ոլորտի մասնագետ, տուրիզմի կառավարման դասախոս և խորհրդատու Ջոն Հիֆըրը:

ԵՊՀ ԻՄ-ում գործող Գիտելիքի նորարարական հաբում հյուրերն անցկացրին «Ագրոտուրիզմի ներուժը և զբոսաշրջության զարգացման հնարավորությունները Հայաստանում» թեմայով դասընթաց, որին մասնակցեցին ԵՊՀ ԻՄ-ի տուրիզմի կառավարման և մշակութաբանության ամբիոնի վարիչ, ա.գ.թ., պրոֆեսոր Գ.Հովհաննիսյանը, ամբիոնի դասախոսներ, «Զբոսաշրջություն» մասնագիտության ուսանողներ:

Հանդիպման ընթացքում ներկայացվեցին հիմնադրամի գործունեության ուղղությունները, մասնավորապես նշվեց, որ “GoToDili DMO”-ն (Destination Management organization)՝ Զբոսաշրջության և քաղաքաշինության բարեգործական հիմնադրամը, զբաղվում է Դիլիջան համայնքի՝ որպես զբոսաշրջային ուղղության մարքեթինգով, ճանաչելիության բարձրացմամբ, զբոսաշրջային հոսքերի կառավարմամբ, նոր զբոսաշրջային արդյունքների ստեղծմամբ, զբոսաշրջության ապակենտրոնացմամբ և այլ գործառույթներով, որոնք ուղղակիորեն կապված են ուղղության վերարժեքավորման և լավագույն դիրքավորման հետ զբոսաշրջային շուկայում:

Ընդգծվեց, որ կազմակերպությունը սկզբունքորեն է վերաբերվում տեղացիների հետ աշխատանքին, ինչպես նաև կայուն զբոսաշրջության հիմնաքարերից մեկը համարում է համայնքների կրթության մակարդակի բարձրացումը:

Ներկայացվեց, որ GoToDili -ի և “Farmer to Farmer Armenia” ծրագրի համագործակցության շնորհիվ Դիլիջան հրավիրվեց ԱՄՆ-ից զբոսաշրջության փորձագետ Ջոն Հիֆըրը, ով ունեցավ մի շարք հանդիպումներ տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ և աշխատեց Թեղուտ, Հաղարծին, Հովք, Գոշ, Աղավնավանք և Խաչարձան համայնքների մի շարք շահառուների հետ՝ վերջիններիս կարողությունները զբոսաշրջության ոլորտում ուժեղացնելու նպատակով: «Որպես կայուն, հասանելի և ինստիտուցիոնալ տուրիզմը խրախուսող կազմակերպություն և ունենալով արդեն իսկ ստորագրված փոխհամագործակցության հուշագիր ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի հետ՝ կազմակերպեցինք փորձագետ Հիֆըրի այցը համալսարան, որն ուղեկցվեց Հայաստանում զբոսաշրջության զարգացման հնարավորություններին վերաբերող կարճատև դասընթացով», – նշեց հիմնադրամի ներկայացուցիչը:

 

Տեղի ունեցավ տնօրենության նիստ

1. գլխավոր. IMG_5960

 2022թ. հոկտեմբերի 21-ին ԵՊՀ ԻՄ-ում Ա.Մակարյանի նախագահությամբ տեղի ունեցավ տնօրենության նիստ, որին մասնակցում էին տնօրենության անդամները, հրավիրված էր Ուսումնամեթոդական վարչության ուսումնական գործընթացի կազմակերպման և վերահսկման բաժնի վարիչ Ն.Առուշանյանը:

Նիստում քննարկվեցին 2022-2023 ուստարվա 1-ին կիսամյակի հետազոտական աշխատանքների կազմակերպմանը, առաջին ընթացիկ ստուգումների և քննությունների նախապատրաստական աշխատանքներին, հեռակա ուսուցման բակալավրի և մագիստրատուրայի առաջին կիսամյակի ուսումնական պարապմունքների և պրակտիկաների կազմակերպմանը, ավարտական աշխատանքների թեմաների հաստատման ընթացքին, 2021-2022 ուստարում ուսանողների և դասախոսների վերհանված խնդիրների և կարիքների լուծումներին, բակալավրի հեռակա ուսուցման ուսանողների իրավունքների վերականգնմանը վերաբերող հարցեր: Հաստատվեցին որոշ տարակարգերի աշխատողների համար աշխատանքի նկարագրերը:

2022-2023 ուստարվա 1-ին կիսամյակի հետազոտական աշխատանքների կազմակերպման ընթացքի մասին նշվեց, որ առկա ուսուցման համակարգում հետազոտական բաղադրիչ պարունակող դասընթացների ընդհանուր թիվը 31 է, իսկ հեռակա ուսուցման համակարգում՝ 19: Այս կիսամյակի առաջին շաբաթվա ընթացքում Կրթական բարեփոխումների և դասախոսների վերապատրաստման բաժնի կողմից հիշեցման կարգով նամակներ են ուղարկվել ամբիոնների վարիչներին, կրթական ծրագրերի ղեկավարներին, դեկաններին և գործավարներին, որ ԵՊՀ-ի բակալավրի և մագիստրոսական կրթական ծրագրերի մասնագիտական դասընթացներում հետազոտական աշխատանքների կատարման կարգի 13-րդ կետի համաձայն՝ ամբիոններում երրորդ շաբաթվա ընթացքում պետք է հաստատել հետազոտական աշխատանքների թեմաները և ներկայացնել ուսանողներին: Չորրորդ շաբաթվա ընթացքում բոլոր ամբիոնները բաժին են ուղարկել առկա ուսուցման համակարգի հետազոտական աշխատանքների թեմաների և այդ թեմաներն ընտրած ուսանողների ցանկը՝ ամբիոնների համապատասխան նիստի արձանագրության քաղվածքներով:

Բաժնի կողմից հավաքագրվել են նաև հեռակա ուսուցման համակարգի հետազոտական բաղադրիչ պարունակող դասընթացները վարող դասախոսների տվյալները, ինչպես նաև ամբիոններից պահանջվել է, որ ամբիոնների համապատասխան նիստերում քննարկեն հեռակա ուսուցման համակարգի հետազոտական աշխատանքների թեմաները:

ԿԲԴՎ բաժինը կազմակերպել է 2022-2023 ուսումնական տարվա 1-ին կիսամյակում հետազոտական բաղադրիչ պարունակող դասընթացները վարող դասախոսների հետ առցանց հանդիպում-քննարկումներ, որոնք վարել է ԵՊՀ ԻՄ-ի տնօրենի պաշտոնակատար  Ա.Մակարյանը: Հանդիպումների ընթացքում քննարկվել են հետազոտական թեմաների ընտրության, աշխատանքների պատրաստման, դրանց ներկայացման և գնահատման չափանիշները: Սեպտեմբերին բաժնի կողմից կազմակերպվել է նաև ուսանողների հետ հանդիպում, որի ժամանակ նախ քննարկվել են ուսանողների կողմից բարձրաձայնված խնդիրները, ապա ներկայացվել է հետազոտական աշխատանք պատրաստելու կարգը, մեթոդները: Նախատեսվում է նման հանդիպում կազմակերպել նաև նոյեմբերին:

2022-2023 ուստարվա առաջին ընթացիկ ստուգումների և քննությունների նախապատրաստական աշխատանքների վերաբերյալ նշվեց, որ դրանք կազմակերպվել են՝ համաձայն ժամանակացույցի: Քննաշրջանն իրականացվելու է 2022թ. հոկտեմբերի 27-ից մինչև նոյեմբերի 2-ը: Ամբիոններում քննարկումներից հետո ֆակուլտետների դեկանները Ուսումնամեթոդական վարչություն են ներկայացրել ընթացիկ ստուգումների և քննությունների կազմակերպման ժամանակացույցները, դրանք տեղադրվել են պաշտոնական կայքէջում, և դրանց մասին տեղեկացվել է դասախոսներին և ուսանողներին: Ֆակուլտետներին են տրամադրվել քննությունների համար նախատեսված տետրերը: Իրականացվել են նախապատրաստական այլ անհրաժեշտ աշխատանքներ, և ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղը պատրաստ է քննաշրջանի իրականացմանը:

Ըստ հաստատված ժամանակացույցի՝ 2022-2023 ուստարվա առաջին կիսամյակի հեռակա ուսուցման բակալավրի ուսումնական պարապմունքները կսկսվեն ս.թ. նոյեմբերի 1-ից, մագիստրատուրայի դասերը կմեկնարկեն նոյեմբերի 15-ից:

Մասնաճյուղում 2022-2023 ուստարվա պրակտիկաների կազմակերպման ընթացքի մասին նշվեց, որ առաջին կիսամյակում, ըստ բակալավրի և մագիստրատուրայի աշխատանքային ուսումնական պլանների, նախատեսված է եղել 13 պրակ­տիկա (առկա ուսուցման համակարգում` 4 ման­կավարժական, 1 մասնագիտական, 4 ուսումնական, հեռակա ուսուցման համակարգում` 2 մանկավարժական, 1 մասնագիտական, 1 գիտաման­կա­վարժական): Առկա ուսուցման պրակտիկաներն ընթացքի մեջ են:

«Տարրական մանկավարժություն և մեթոդիկա» և «Ռուսաց լեզու և գրականություն» կրթական ծրագրերի մանկավարժական պրակտիկաներն իրականացվում են Իջևանի թիվ 1 հիմնական դպրոցում: 3-րդ կուրսերի մանկավարժական պրակտիկաները կազմակերպվել են՝ ընդգրկելով կիսամյակի ողջ ընթացքը (շաբաթական մեկ օր), իսկ 4-րդ կուրսերի մանկավարժական պրակտիկաները կազմակերպվել են նախքան հանրակրթական դպրոցներում աշնանային արձակուրդները, 3 շաբաթ տևողությամբ և կիրականացվեն արձակուրդների ավարտից հետո ևս 3 շաբաթ տևողությամբ:

«Հոգեբանություն» կրթական ծրագրի 3-րդ կուրսի մասնագիտական պրակտիկան կազմակերպվել է «Հույսի կամուրջ» հասարակական կազմակերպության Իջևանի մասնաճյուղում` ընդգրկելով կիսամյակի ողջ ընթացքը (շաբաթական մեկ օր):

«Դիզայն» և «Դեկորատիվ-կիրառական արվեստ» կրթական ծրագրերի ուսումնական պրակտիկաները կազմակերպվել են մասնաճյուղում և  դասացուցակում եղել են արտահայտված:

Հեռակա ուսուցմամբ նախատեսված պրակտիկաների կազմակերպման համար կատարվում են նախապատրաստական աշխատանքներ:

Ավարտական աշխատանքների թեմաների հաստատման ընթացքի կապակցությամբ դեկանները նշեցին, որ ամբիոնային նիստերում քննարկվել են դրանք, իրականացվել են անհրաժեշտ շտկումներ և փոփոխություններ, որոշ ֆակուլտետների գիտական խորհուրդների նիստերում արդեն հաստատվել, մյուսներում առաջիկայում կհաստատվեն դրանք: ԵՊՀ ԻՄ-ի տնօրենի պաշտոնակատար Ա.Մակարյանն ընդգծեց, որ գործընթացի պատասխանատուները հետևողական լինեն, որ ավարտական աշխատանքների թեմաները լիովին համապատասխանեն մասնագիտություններին, կրթական ծրագրերի վերջնարդյունքներին, այդ հարցում կարևորեց նախնական անոտացիաների պատրաստման անհրաժեշտությունը:

2021-2022 ուստարում ուսանողների և դասախոսների վերհանված խնդիրների և կարիքների լուծումների վերաբերյալ նշվեց, որ 2021-2022 ուստարում Մասնագիտական կրթության որակի ապահովման բաժինը տարբեր մեխանիզմներով վերհանել է դասախոսների և ուսանողների մի շարք կարիքներ և խնդիրներ: Դրանք բավարարելու և լուծումներ գտնելու նպատակով բաժինն այդ խնդիրները տրոհել և խմբավորվել է ըստ պատասխանատվության և ընթացիկ ուստարվա սկզբին ուղարկել բոլոր ստորաբաժանումներին: Ստորաբաժանումները կազմել են ներառված խնդիրների լուծման իրենց ծրագրերը՝ համապատասխան քայլերով, ակնկալիքներով և ժամկետներով հանդերձ:

Հավաքագրված խնդիրների մեծ մասը վերաբերում է ամբիոններին, որոնց պատճառների հստակեցման, դրանց հնարավոր լուծման համար ամբիոնները նախատեսել են ուսանողների և դասախոսների հետ անցկացնել հանդիպում-քննարկումներ: Ա.Մակարյանը առաջարկեց կազմակերպել հանդիպումներ ամբիոնների վարիչների և կրթական ծրագրերի ղեկավարների հետ՝ խնդիրների լուծման առաջարկվող քայլերը հստակեցնելու և ավելի արդյունավետ դարձնելու համար:

Իրենց գործունեությանն առնչվող խնդիրների լուծման ծրագրեր են ներկայացրել նաև ԵՊՀ ԻՄ-ի գրադարանը, Տնտեսական գործունեության կազմակերպման և սպասարկման բաժինը, Կրթական բարեփոխումների և դասախոսների վերապատրաստման բաժինը, Մասնագիտական կրթության որակի ապահովման բաժինը և Ուսումնամեթոդական վարչությունը:

ՄԿՈԱ բաժինն այդ ծրագրերի իրականացման արդյունքները, համեմատելով նոր հավաքագրված խնդիրների հետ, կամփոփի ընթացիկ ուստարվա վերջում, և ուսանողների ու դասախոսների բավարարվածության դինամիկան թույլ կտա պարզելու, թե որքանով են այդ ծրագրերը եղել արդյունավետ:

ԵՊՀ ԻՄ-ի բակալավրի հեռակա ուսուցման համակարգում ուսանողների իրավունքների վերականգնման ընթացքի մասին նշվեց, որ 15 նախկին ուսանողներ դիմել են ԵՊՀ ԻՄ-ի բակալավրի հեռակա ուսուցման համակարգում իրենց ուսանողական իրավունքները վերականգնելու համար: Ուսումնամեթոդական վարչության կողմից ստուգվել են ուսանողների վերականգնման դեպքում առաջացած առարկայական տարբերություններով պայմանավորված  կրեդիտների քանակները և նրանց ներկայացրած փաստաթղթերի համապատասխանությունը ՀՀ բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ուսանողների հեռացման (ազատման) և վերականգնման կարգին:

ՀՀ բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ուսանողների հեռացման (ազատման) և վերականգնման կարգի III մասի կետերին համապատասխան՝ որոշվեց վերականգնել ԵՊՀ ԻՄ-ի 15 նախկին ուսանողների ուսանողական իրավունքները:

«Աշխատանքային իրավահարաբերություններ, առկա խնդիրներ, աշխատանքային օրենսգրքի փոփոխություններ» թեմայով վերապատրաստման դասընթաց

1. գլխավոր 2022թ. հոկտեմբերի 20-ին Կրթական բարեփոխումների և դասախոսների վերապատրաստման բաժինը ԵՊՀ ԻՄ-ում կազմակերպել էր «Աշխատանքային իրավահարաբերություններ, առկա խնդիրներ, աշխատանքային օրենսգրքի փոփոխություններ» թեմայով՝ 4 ակադեմիական ժամ տևողությամբ վերապատրաստման դասընթաց: Այն վարում էր Հայոց պատմության և հասարակագիտության ամբիոնի դասախոս Լևոն Ստյոպայի Սահակյանը:

Վերապատրաստմանը, որը նախատեսված էր ԵՊՀ ԻՄ-ի անձնակազմի կառավարման և իրավական ապահովման բաժնի, հաշվապահության աշխատակիցների և ֆակուլտետների դեկանների համար, ներկա էր նաև մասնաճյուղի տնօրենի պաշտոնակատար Ա.Մակարյանը:

Դասընթացի ժամանակ ներկայացվեցին գործատուի ներքին իրավական ակտերը, աշխատանքային պայմանագրի բովանդակությունը, աշխատանքային պայմանագրերի տեսակները, պայմանագրերի լուծման կարգերը, արձակման նպաստը, աշխատողի հետ վերջնահաշվարկի կարգը և այլ հարցեր:

Դիտարկվեցին աշխատողի անձնական տվյալների հասկացությանը և այդ տվյալների մշակմանը, աշխատանքային կարգապահությանը, կարգապահական տույժերին, աշխատանքային օրենսգրքի փոփոխություններին վերաբերող հարցեր:

Դասընթացի վերջում տեղի ունեցավ հետաքրքիր ու բովանդակալից քննարկում:

Մասնաճյուղի ուսանողները Մայր բուհում

1. գլխավոր 2022թ. հոկտեմբերի 19-ին մասնաճյուղի բարձր կուրսերի մի խումբ ուսանողներ ԵՊՀ շրջանավարտների և կարիերայի կենտրոնի նախաձեռնությամբ և Արտաքին կապերի բաժնի մասնագետ Սյուզաննա Գալստյանի ուղեկցությամբ հյուրընկալվեցին Մայր բուհում:

ԵՊՀ շրջանավարտների և կարիերայի կենտրոնի փոխտնօրեն Կարինե Նազարյանը ուսանողների հետ հանդիպման ընթացքում ընդգծեց, որ ծրագրի օրակարգը կազմվել է այնպես, որ ուսանողների օրը լինի հնարավորինս հագեցած:

Ուսանողները նախ այցելեցին «Կոկա-Կոլա Հելլենիկ Բոթլինգ Քամփնի Արմենիա» ընկերության գործարան, որտեղ կատարեցին շրջայց, ծանոթացան ընկերության պատմությանը, մասնակցեցին Կոկա-Կոլայի պատմության և արտադրանքի վերաբերյալ խաղ-քննարկման, իրենց ինքնակենսագրականները փոխանցեցին գործատու կազմակեպությանը, ինչը լավ հնարավորություն է ընկերությունում աշխատանքի անցնելու համար:

Այնուհետև մասնաճյուղի ուսանողներն այցելեցին Մայր բուհ, եղան ԵՊՀ պատմության թանգարանում, որի տնօրեն Հեղինե Գասպարյանը նրանց մանրամասն ներկայացրեց թանգարանի պատմությունը։ Թանգարանում այցելուները ծանոթացան համալսարանի անվանի պրոֆեսորների ընծայագրերով հազվագյուտ գրքերին ու գիտական աշխատություններին, 100-ամյա ԵՊՀ-ում պահվող բացառիկ նմուշներին, տեսան համալսարանի պատմությանը վերաբերող արխիվային կարևորագույն փաստաթղթեր և լուսանկարներ:

Թանգարան այցից հետո ուսանողները հանդիպում ունեցան «Արդշինբանկ» փակ բաժնետիրական ընկերության ներկայացուցիչների հետ, ովքեր ուսանողներին ներկայացրին «Արդշինբանկ ՓԲԸ» Իջևան քաղաքի նախաորակավորման ծրագիրը, խոսեցին իրենց մոտ աշխատանքի ընդունվելու, ընկերության անդամ դառնալու հնարավորությունների մասին:

Ապա ԵՊՀ շրջանավարտների և կարիերայի կենտրոնի  փոխտնօրեն Կարինե Նազարյանը ուսանողներին ներկայացրերց կենտրոնի գործունեությունը, թե որ կազմակերպությունների հետ է այն համագործակցում: Կենտրոնի աշխատակից Արուսյակ Սահակյանը ուսանողներին ներկայացրեց գրագետ CV կազմելու, պատշաճ կերպով հարցազրույցի ներկայանալու կանոնները և նրբությունները:

Այնուհետև Imex Group ընկերության փոխտնօրեն և HRM տնօրեն Վարդուհի Հարությունյանը մեր ուսանողների համար անցկացրեց «Ինչպե՞ս գտնել հենց քո երազած աշխատանքը» խորագրով դասընթաց, որի շրջանակներում քննարկվեցին հետևյալ հարցերը. 

  • Ինչպե՞ս վերլուծել սեփական անձը՝ բացահայտելով ուժեղ կողմերը,
  • Ինչպե՞ս հասկանալ, թե ինչ եք ուզում,
  • Ի՞նչ է նշանակում ունենալ «լավ» աշխատանք,
  • Ինչպե՞ս սահմանել նպատակներ և պլանավորել դրանց հասնելու գործընթացը։

Մասնաճյուղի ուսանողները Մայր բուհից վերադարձան հագեցած օրվա վառ տպավորություններով, որի հնարավորությունն ընձեռել էր ԵՊՀ շրջանավարտների և կարիերայի կենտրոնը:

Նոր համալրում ԵՊՀ ԻՄ-ի գրադարանում 

gen3 Ելնելով ԵՊՀ ԻՄ-ի զարգացման՝ 2022-2026 թթ. ռազմավարական ծրագրի 1.3.3 գործողության (Զարգացնել և ընդլայնել Մասնաճյուղի գրադարանի գործառույթները և ուսումնական ռեսուրսները) պահանջներից՝ 2022թ. հոկտեմբերի 19-ին ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի գրադարանը հերթական անգամ համալրվեց ուսումնագիտական և գեղարվեստական գրականությամբ: Ստորև ներկայացնում ենք գրքերի ցանկը՝ ըստ մասնագիտական ոլորտների:

Պատմություն

  1. Թովմա Արծրունի և Անանուն, Պատմություն Արծրունյաց տան, Երևան, «Հայաստան» հրատ․, 1999, 328 էջ։
  2. Մովսես Խորենացի, Հայոց պատմություն, Երևան, ԵՊՀ հրատ․, 1981, 588 էջ։
  3. Մուրադյան Մ․, Ռուսաստանի պատմության հիմնահարցեր, Երևան, ԵՊՀ հրատ․, 2011, 266 էջ։
  4. Սուքիասյան Ա․, Կիլիկիայի հայոց պետության և իրավունքի պատմություն, Երևան, ԵՊՀ հրատ․, 1978, 390 էջ։
  5. Պլուտարքոս, Երկեր, «Հայաստան» հրատ․, 1983, 792 էջ։
  6. Փավստոս Բուզանդ, Հայոց պատմություն, Երևան, «Էդիթ Պրինտ», 2015, 320 էջ։
  7. Քաջազնունի Հ․, ՀՅ դաշնակցությունը անելիք ունի, թե չունի, Երևան, Հեղինակային հրատ․, 2019, 764 էջ։ 

Բանասիրություն և գեղարվեստական գրականություն 

  1. Աբեղյան Մ․, Երկեր, հատոր Բ, Երևան, Հայկական ՍՍՌ ԳԱ հրատ․, 1967, 386 էջ։
  2. Անանյան Գ․ Գ․, Եղիշե Չարենց։ Ուսումնասիրություններ, Երևան, «Լույս» հրատ․, 1980, 156 էջ։
  3. Բախչինյան Հ․, Սայաթ-Նովայի կյանքը, Երևան, «ՎՄՎ-ՊՐԻՆՏ» հրատ․, 2021, 248 էջ։
  4. Բախչինյան Հ․, Հայ միջնադարյան բանաստեղծությունը, հատոր Ա, Երևան, «ՎՄՎ-ՊՐԻՆՏ» հրատ․, 2021, 392 էջ։
  5. Բախչինյան Հ․, Հայ միջնադարյան բանաստեղծությունը, հատոր Բ, Երևան, «ՎՄՎ-ՊՐԻՆՏ» հրատ․, 2022, 304 էջ։
  6. Գրիգորյան Գ., Հայ ժողովրդական բանահյուսություն, Երևան, «Լույս» հրատ․, 1967, 493 էջ։
  7. Գրիգորյան Գ․, Հայ ժողովրդական հերոսական էպոսը, Երևան, Հայկական ՍՍՌ ԳԱ հրատ․, 1960, 681 էջ։
  8. Թամրազյան Հ․, Եղիշե Չարենց, Երևան, «Սովետական գրող» հրատ․, 1981, 472 էջ։
  9. Էրիխ Մարիա Ռեմարկ, Հաղթական կամար, Երևան, Ռեմարկ, «Հայաստան» հրատ․, 1973, 606 էջ։
  10. Սամվելյան Խ․, Րաֆֆի, «Արևիկ» հրատ․, Երևան, 1987, 370 էջ։
  11. Любимова С., Английский язык для студентов экономических специальностей вузов, Москва Высшая школа, 2008, 296 c. (2 օրինակ):
  12. Попов Р.Н., Бахвалова Т.В., Сборник упражнений по русскому языку, Москва, 1984, 224 c.:
  13. Розенталь Д.Э., Практическая стилистика русского языка, Москва, 1974, 352 c.:
  14. Gevorgyan G., Textbooc of economic translation, Yerevan, 2021, 116 p.:
  15. Alison Wray, Formulaic LanguagePushing the Boundaries, Oxford, 2008, 305 p.:

Հոգաբանություն

  1. Հարությունյան Ն․, Ընտանիքի կայունության հոգեբանական հիմքերը, Երևան, Հեղինակային հրատ․, 2018, 280 էջ։
  2. Սարգսյան Դ․, Հոգեբանության պատմություն, Երևան, Հեղինակային հրատ․, 2022, 272 էջ։ 

Դիզայն և կիրառական արվեստ 

  1. Մխիթարյան Լ․, Հայկական ասեղնագործ ժանյակ․ Վարպետության դասեր, Երևան, «Զանգակ» հրատ․, 2018, 104 էջ։
  2. Խաչատրյան Ժ․, Հայ ժողովրդական տոնները և ծիսական տիկին տիկնիկները, Երևան, Ասողիկ հրատ․, 2017, 160 էջ։
  3. Ньютон Дебора, Финальная отделка и декор: мастер-класс для всех, кто вяжет, Москва, 2018, 176 c.: