2023թ. ապրիլին ամփոփվեցին 2022թ. նոյեմբերի 17-ին Օշի պետական համալսարանում (Ղրղզստան) մեկնարկած և ասպիրանտների, մագիստրատուրայի և բակալավրիատի ուսանողների համար նախատեսված մրցութային միջոցառման՝ «Փիլիսոփայությունը XXI դարում. մարտահրավերներ, արժեքներ, հեռանկարներ» թեմայով միջազգային գիտական սեմինարի (2 փուլով) արդյունքները, որին մասնակցել և հաջողություններ են ունեցել մեր ուսանողները՝ ԵՊՀ ԻՄ-ի «Ռուսաց լեզու և գրականություն» կրթական ծրագրի 2-րդ կուրսի ուսանողուհիներ Մարիամ Դարբինյանը և Նազելի Եսայանը:

Առաջին փուլում Մարիամ Դարբինյանը ներկայացրել է «Երեխաների անօթևանությունը որպես սոցիալական խնդիր», իսկ Նազելի Եսայանը՝ «Համամարդկային արժեքների զարգացումը մատաղ սերնդի մոտ» թեմայով զեկուցում:

Առաջին փուլի արդյունքների համաձայն՝ Մարիամ Դարբինյանն արժանացել է առաջին, իսկ Նազելի Եսայանը՝ երկրորդ կարգի դիպլոմի:

Մինչև 2023թ. ապրիլն ուսանողները Ռուսաստանի բնական գիտությունների ակադեմիայի պրոֆեսոր, ԵՊՀ ԻՄ-ի օտար լեզուների ամբիոնի պրոֆեսոր, մ.գ.թ. Սվետլանա Մինասյանի գիտական ղեկավարությամբ աշխատել են նոր զեկուցումների մշակման վրա:

2023թ. ապրիլի 11-ին տեղի ունեցավ «Համընդհանուր մարտահրավերները ժամանակակից աշխարհում. փիլիսոփայության զարգացման միտումներն ու հեռանկարները» միջազգային գիտագործնական համաժողովի երկրորդ փուլը, որի ընթացքում Մարիամ Դարբինյանը հանդես եկավ «Հումանիտար ոլորտում նախագծման ձևավորման փուլերը (մանկավարժական գիտական հետազոտությունների նյութի հիման վրա)» թեմայով, իսկ Նազելի Եսայանը՝ «Մանկավարժական էթիկան փիլիսոփայական մշակույթի ոլորտում» թեմայով զեկուցմամբ:

Ավելի ուշ հրապարակված մրցույթի արդյունքների համաձայն՝ Նազելի Եսայանը հավաքել է 155 միավոր, իսկ Մարիամ Դարբինյանը՝ 144 միավոր: Ըստ այդմ՝ Նազելի Եսայանն արժանացել է առաջին կարգի, իսկ Մարիամ Դարբինյանը՝ երկրորդ կարգի դիպլոմի:

Ուսանողների հետ անցկացված հարցազրույցի ընթացքում Մարիամ Դարբինյանը և Նազելի Եսայանը համաժողովին իրենց մասնակցության և ունեցած հաջողությունների վերաբերյալ մասնավորապես նշեցին. «Ցանկանում ենք մեր երախտագիտությունը հայտնել կազմակերպիչներին իրենց կատարած հսկայական աշխատանքի և նման լայնածավալ նախագծին մասնակցելու հնարավորության համար: Մենք հպարտ ենք, որ այս դժվարին մրցույթում այսքան բարձր միավորներ ենք վաստակել: Ցանկանում ենք նաև մեր անկեղծ երախտագիտությունը հայտնել մեր գիտական ղեկավար Սվետլանա Մինասյանին՝ համաժողովի նախապատրաստման գործում նրա արժեքավոր աջակցության համար: Նրա մասնագիտական գիտելիքներն ու հմտությունները, ինչպես նաև նրա աջակցությունն ու մոտիվացիան շատ կարևոր են եղել մեր հաջողության համար: Մենք շատ ուրախ ենք, որ հնարավորություն ունենք աշխատելու նման հրաշալի ղեկավարի հետ և խորապես հարգում ենք նրա պրոֆեսիոնալիզմն ու նվիրվածությունը գիտությանը: Շատ շնորհակալ ենք, Սվետլանա՛ Միխայլովնա»:

ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի ղեկավարության և ողջ անձնակազմի անունից մենք էլ սիրով շնորհավորում ենք, շարունակական վերելքներ, հաջողություններ ենք մաղթում մեր ուսանողներին և մեծ շնորհակալություն հայտնում նրանց գիտական ղեկավար Սվետլանա Մինասյանին:

 Այսօր՝ 2023թ. ապրիլի 24-ին, ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի վարչական, պրոֆեսորադասախոսական անձնակազմի անդամներ, աշխատակիցներ, ուսանողներ մարզային և քաղաքային իշխանությունների, մարզի տարբեր ոլորտների ներկայացուցիչների և քաղաքացիների հետ Տավուշի մարզպետարանից քայլերթով շարժվեցին դեպի Իջևանում տեղադրված` Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին նվիրված հուշահամալիր և հարգանքի տուրք մատուցեցին Մեծ եղեռնի սուրբ նահատակների հիշատակին:

Հուշահամալիրի այցելուները ծաղիկներ ու ծաղկեպսակներ դրեցին հուշարձանին, այնուհետև Իջևանի պատմաերկրագիտական թանգարանում ծանոթացան Հայոց մեծ եղեռնի թեմայով կազմակերպված ցուցադրությանը:

_________________________________________________________________________

1915-1923 թթ. Օսմանյան կայսրությունում ապրող հայերը ենթարկվեցին երիտթուրքական կառավարության կողմից ծրագրված և իրականացված աննախադեպ զանգվածային ոճրագործությունների՝ դաժան սպանությունների, բռնարարքների և բռնի տեղահանության:

Մեծ եղեռնի սկիզբը պայմանականորեն համարվում է 1915թ. ապրիլի 24-ը. այդ օրը Կոստանդնուպոլսում ձերբակալվեց մտավորականության սերուցքը՝ 600 հայազգի մտավորականներ, այդ թվում՝ Գրիգոր Զոհրապը, Դանիել Վարուժանը, Ռուբեն Զարդարյանը, Սիամանթոն (Ատոմ Յարճանյան), Ռուբեն Սևակը, Երուխանը (Երվանդ Սրմաքեշխանլյան), Հովհաննես Հարությունյանը և ուրիշներ, որոնց հետագայում սպանեցին աքսորի ճանապարհին: Սակայն հայ պատմագիտության մեջ որպես Հայոց ցեղասպանության տարեթվեր ընդունված է համարել 1892-1923 թթ. որպես Թուրքիայի կառավարող շրջանների՝ Համիդյան Թուրքիայի, ապա Երիտթուրքերի կառավարության կողմից կազմակերպված ցեղասպանություն, որի հետևանքով զանգվածային տեղահանության ենթարկվեց և բնաջնջվեց Արևմտյան Հայաստանի, Կիլիկիայի և Օսմանյան կայսրության նահանգների հայ բնակչությունը: Ծիծեռնակաբերդի հուշարձանի 12 քարակոթողները, ըստ ժողովրդական ստուգաբանության, խորհրդանշում են կորցրած 12 գավառները, որոնք այժմ գտնվում են ժամանակակից Թուրքիայի կազմում:

Երիտթուրքական կառավարությունը, ջանալով պահպանել թուլացած Օսմանյան կայսրության մնացորդները, որդեգրեց պանթուրքիզմի քաղաքականությունը, այն է՝ հսկայածավալ Թուրքական կայսրության ստեղծում, որը, տարածվելով մինչև Չինաստան, իր մեջ կառներ Կովկասի, Միջին Ասիայի բոլոր թուրքալեզու ժողովուրդներին: Ծրագիրը նախատեսում էր բոլոր ազգային փոքրամասնությունների թուրքացում և երազելի «Մեծ Թուրանի»-ի ստեղծում՝ Բոսֆորից մինչև Ալթայ: Այս համատեքստում Արևմտյան Հայաստանի բնիկ հայ ժողովուրդը դիտվում էր որպես գլխավոր խոչընդոտ այս ծրագրի իրականացման ճանապարհին. չլինեին հայերը, չէր լինի նաև Հայկական հարցը: Երիտթուրքերը որպես հարմար առիթ օգտագործեցին Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկիզբը: Ծրագրի հեղինակներն էին Թալեաթը (ներքին գործերի նախարար), էնվերը (ռազմական գործերի նախարար), Ջեմալը (Պաղեստինյան ճակատի հրամանատար), Բեհաեդդին Շաքիր բեյը (երիտթուրքական կենտրոնական կոմիտեի անդամ) և ուրիշներ:

Հայոց ցեղասպանությունը նախատեսված էր իրականացնել երեք փուլով, որի առաջին փուլը ապրիլի 24-ն էր, իսկ երկրորդ փուլը՝ շուրջ 60.000 հայ տղամարդկանց զորակոչը թուրքական բանակ: Բանակ զորակոչված 15-45 տարեկան բոլոր հայ տղամարդիկ ավելի ուշ զինաթափվեցին ու սպանվեցին իրենց թուրք զինակիցների կողմից: Երրորդ փուլով թուրք ջարդարարները սկսեցին կոտորել անպաշտպան մնացած հայ բնակչությանը՝ գերազանցապես կանանց, ծերունիներին և երեխաներին: Կազմակերպվեց մասսայական բռնագաղթ, աքսոր և ջարդ: Հայերին կա՛մ ստիպում էին ուրանալ քրիստոնեությունը, կա՛մ սպանում էին, կա՛մ ստիպում բռնել գաղթի ուղին: Արևմտյան Հայաստանի ողջ մնացած հայերը բռնագաղթեցին Միջագետքի անապատներ, հիմնականում՝ Դեր Զոր, որտեղ և բնաջնջվեցին:

Հայոց ցեղասպանությունը միջազգային հանրության կողմից դատապարտվել է տարբեր մակարդակներով. այն ընդունել են այնպիսի կազմակերպություններ, ինչպիսիք են Եվրոպայի խորհուրդը՝ 1998, 2001 թթ., Եվրամիությունը՝ Եվրախորհրդարանի բանաձևերով, Հայոց ցեղասպանությունը դատապարտել են 1987, 1998, 2000, 2001, 2002 և 2005 թթ. ՄԱԿ-ի մի քանի հանձնաժողովներ, Եկեղեցիների համաշխարհային միությունը և այլն: Հայոց ցեղասպանությունը դատապարտող բանաձևեր և որոշումներ ունեն Շվեդիայի խորհրդարանը, ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատը, Չիլիի և Արգենտինայի Սենատները, Լիտվայի Ասամբլեան, Եվրապառլամենտը, Վենեսուելայի Ազգային ասամբլեան, Լեհաստանի և Նիդերլանդների, Իտալիայի (2019թ. ապրիլի 10-ին) խորհրդարանները, Կանադայի Համայնքների պալատը և այլն: Ֆրանսիայում, Ուրուգվայում, Կիպրոսում օրենքների տեսքով, իսկ Շվեյցարիայում՝ նաև այն ժխտելը դատապարտվում է քրեորեն: 2021թ. ապրիլի 24-ին ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը ևս պաշտոնապես ընդունեց Հայոց ցեղասպանությունը՝ ելույթ ունենալով և առաջին անգամ օգտագործելով «Հայոց ցեղասպանություն» եզրույթը. «Ամեն տարի այս օրը մենք հիշում ենք բոլոր նրանց կյանքը, ովքեր զոհվել են Օսմանյան դարաշրջանի Հայոց ցեղասպանության ժամանակ և հանձն ենք առնում կանխել նման վայրագության կրկնությունը»:

Ոգեկոչելով Հայոց մեծ եղեռնի սուրբ նահատակների հիշատակը՝ այսօր էլ համայն հայությունը շարունակում է պայքարել հանուն Հայոց ցեղասպանության ճանաչման, դատապարտման և արդար հատուցման՝ դրանով իսկ ձգտելով կանխել աշխարհում նոր ցեղասպանությունների իրականացումը:

 ԵՊՀ ԻՄ-ի նիստերի դահլիճում կայացավ գրող Հովհաննես Ներզեթյանի գրական դիմանկարի և ստեղծագործությունների շուրջ բանախոսություն-քննարկում: Հովհաննես Ներզեթյանը ստեղծագործում է դեռևս խորհրդային տարիներից և ընթերցողի սեղանին է դրել «Սամվել», «Արտավազդ և Կլեոպատրա» դրամաները, «Մարդկության սկիզբը և վերջը մի անհատի կյանքն է. «ԵՍ»» աֆորիզմների ժողովածուն և մի շարք այլ ստեղծագործություններ:

Բացման խոսքով հանդես եկավ ԵՊՀ ԻՄ-ի գրադարանի վարիչ Վ.Պողոսյանը` ընդգծելով. «Այսօրվա միջոցառման առանցքը Հովհաննես Ներզեթյանի գրական դիմանկարն է, վերջինիս ստեղծագործությունների` դրամատիկական ժանրից մինչև բազմաթիվ աֆորիզմների արժևորումը, որը կփորձենք ամբողջացնել դասախոսների և ուսանողների համակարծության կամ տարակարծության միջոցով»:

Գրողի ստեղծագործական ուղին ներկայացրեց ԵՊՀ ԻՄ-ի ընդհանուր մաթեմատիկայի և բնագիտության ամբիոնի դոցենտ, ֆ.մ.գ.թ. Սերգեյ Ազարյանը՝ շեշտելով, որ մեծ է Հովհաննես Ներզեթյան անհատի և գրողի ազդեցությունը իր՝ որպես մասնագետի, գրողի հայացքների, ազգային և համամարդկային արժեքների ընկալումների ձևավորման վրա:

Հաջորդիվ հանդես եկավ բանասեր, լրագրող Վարդան Բաղդասարյանը, ով իր խոսքում նշեց, որ ժամանակակից գրողը պետք է բազմաչափ խորությամբ` զգացական և համամարդկային դիտանկյուններից, մոտենա այժմեական խնդիրներին, և Ներզեթյանի ստեղծագործությունները, նրանցում արտահայտված համամարդկային գաղափարներն այդ ճանապարհի ուղեկից և խորհրդատու կարող են լինել:

Ներզեթյանի ստեղծագործությունների գրականագիտական վերլուծությամբ հանդես եկան ԵՊՀ ԻՄ-ի «Հայոց լեզու և գրականություն» մասնագիտության երրորդ կուրսի ուսանողուհիներ Անուշ Աղաջանյանն ու Ռոզա Բաղրամյանը: Ըստ Ա.Աղաջանյանի՝ հեղինակն իր ստեղծագործություններում կարևորում է նպատակասլացությունը, հոգու արիությունը, մտքի ճկունությունը, բնավորության կայունությունը, հորդորում ապրել առանց նախանձի, քանզի այն պարտվածների, թուլակամների գործն է: Ըստ Ռ.Բաղրամյանի՝ «Սամվել»-ի  սյուժեն ընդհանուր առմամբ հասկանալի է ընթերցողին, միևնույն ժամանակ դժվարընթեռնելի է: Խոսքի վերամբարձությունը հնարավորություն չի տալիս միանգամից ընկալել ու զգալ ասվածը:

Ներզեթյանի ստեղծագործությունների գրականագիտական արժեքին անդրադարձավ ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետի հայ գրականության պատմության ամբիոնի վարիչ, բ.գ.դ., պրոֆեսոր Սամվել Մուրադյանը: Խոսելով դրամատիկական ժանրում հեղինակի ներդրման, գրական ստեղագործությունների առանձնահատկությունների մասին` պրոֆեսոր Ս.Մուրադյանը նշեց. «Ներզեթյանին հաջողվել է ընթերցողի  առջև բարձրացնել հանրահայտ  պատմավիպական հերոսների այլընտրանքային կերպարներ իրադարձությունների և գործողությունների ռիթմիկ, համընթաց համամասնությամբ, հյութեղ հայերենով և հետաքրքիր երկխոսություններով»: Անդրադառնալով հեղինակի աֆորիզմներին` պրոֆեսոր Մուրադյանը նշեց, որ գրքեր կան, որ դառնում են կյանքի ուղեկից, խորհրդատու, սակայն գրքել էլ կան, որ ինչպես ծնվում են, այնպես էլ մահանում ու մոռացվում:  Հովհաննես Ներզեթյանի այդ գիրքը պատկանում է առաջինների թվին: Այն ոչ թե տարբեր տեղերից հավաքած և խմբավորած աֆորիզմների շտեմարան է, այլ արտահայտում է հեղինակի միտքն ու խոսքը՝ հակիրճ ու դիպուկ:

Ելույթ ունեցավ նաև գրքի հեղինակը, ով շնորհակալություն հայտնեց ներկաներին ջերմ խոսքերի համար, ընդհանուր գծերով անդրադարձավ իր անցած ստեղծագործական ուղուն՝ հայացք նետելով և համառոտ մեկնաբանելով իր  ստեղծագործությունները:

Հանդիպման վերջում հանդես եկավ ԵՊՀ ԻՄ-ի տնօրենի պաշտոնակատար Ա․Մակարյանը՝ շնորհակալություն հայտնելով Հ․Ներզեթյանին և հյուրերին՝ բովանդակային խոսքի և գրքերի ներկայացման համար: Իր խոսքում Ա․Մակարյանը շեշտեց. «Մեր ժամանակների ուսանողը հաճախ կարոտ է գրական երկերի, պատմական կերպարների նոր մեկնությանը և հեղինակների հետ շփումներին, ուստի սա սպասված հանդիպում էր: Հետագայում կփորձենք ավելի սերտացնել գրող-ընթերցող շփումը: Շնորհակալ եմ մեր ուսանողներին՝ իրենց գնահատականների, ազնիվ և համարձակ տեսակետների համար, կարևորենք ազատ և անկախ գիտական խոսքը, որ հետագայում կնպաստի ուսանողների քննադատական մտքի ձևավորմանը»:

 Իջևանի թիվ 5 հիմնական դպրոցի 9-րդ դասարանների աշակերտները 2023թ. ապրիլի 21-ին  հյուրընկալվեցին ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղում: Աշակերտներին ուղեկցում էին Տնտեսագիտության ֆակուլտետի դեկանի պաշտոնակատար Ա․Մարգարյանը, Պրակտիկայի կազմակերպման և շահակիցների հետ համագործակցության բաժնի վարիչ Լ.Բեգինյանը և Իջևանի թիվ 5 հիմնական  դպրոցի Մասնագիտական կողմնորոշման խմբակի աշխատակից Ա.Գալստյանը:

Նման այցելությունները տարածաշրջանի դպրոցների հետ համագործակցության մասն են կազմում և նպատակ ունեն մոտիվացնելու դպրոցականներին և շարժելու նրանց հետաքրքրությունը կրթության և գիտության նկատմամբ, բարձրացնելու իրազեկվածությունը ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի գործունեության, մասնագիտությունների և իրականացվող գործընթացների վերաբերյալ, օգնելու աշակերտներին կողմնորոշվել մասնագիտության ընտրության հարցում:

Այցի ընթացքում աշակերտները հնարավորություն ունեցան մոտիկից ծանոթանալու Տնտեսագիտության ֆակուլտետի գործուն­եությանը, ուսանո­ղների առօրյային:

«Ֆինանսներ» կրթական ծրագրի I կուրսում դպրոցականները մասնակցեցին տ.գ.թ., դոցենտ Հ․Մարգարյանի կողմից անցկացվող տնտեսագիտության տեսության առարկայի դասին: Նույն կրթական ծրագրի III կուրսում աշակերտները մասնակցեցին դասախոս Ա․Ասոյանի կողմից անցկացվող «Մակրոտնտեսագիտություն» դասընթացի դասին, ինչպես նաև բ․գ․թ․, ասիստենտ Ռ․Հարությունյանի և դասախոս Ա․Պարոնյանի կողմից իրականացվող «Մասնագիտական անգլերեն» առարկայի դասին:

Շրջայցի վերջում դպրոցականներն արտահայտվեցին, որ շատ տպավորված են մասնաճյուղի գործունեությամբ, համալսարանական կյանքով, և ցանկություն հայտնեցին ևս մեկ անգամ այցելելու համալսարան և մասնակցելու այլ դասերի: