2018թ. սեպտեմբերի 26-29-ին ՀՀ ԳԱԱ ինֆորմատիկայի և ավտոմատացման ինստիտուտի գիտական տեղեկատվության վերլուծության և մոնիթորինգի կենտրոնն (CSIAM) անցկացրեց գիտաչափությանը նվիրված երկրորդ միջազգային ամառային դպրոցը` «Գիտության արդի մոտեցումներ. գիտաչափություն» խորագրով։

Ամառային դպրոցին մասնակցում էին ՀՀ տարբեր գիտակրթական հաստատությունների 3 տասնյակից ավելի մասնակիցներ, այդ թվում՝ ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի ընդհանուր մաթեմատիկայի և բնագիտության ամբիոնի դասախոս Սլավիկ Ալավերդյանը, Հայոց լեզվի և գրականության ամբիոնի ասիստենտ, բ.գ.թ. Սիրանուշ Հովհաննիսյանը:

Բացման խոսքով հանդես եկավ ՀՀ ԳԱԱ ինֆորմատիկայի և ավտոմատացման ինստիտուտի տնօրեն Վլադիմիր Սահակյանը: Նա նշեց, որ գիտաչափությունը համեմատաբար նոր ուղղություն է Հայաստանում, և նման միջազգային ծրագրերը կնպաստեն, որ հայկական գիտությունը ներկայանալի լինի համաշխարհային գիտական շրջանակներում:

Ամառային դպրոցի ընթացքում դասախոսություններով հանդես եկան գիտաչափության ոլորտի առաջատար մասնագետներ Բելգիայից, Իտալիայից, Ռուսաստանից և Հայաստանից։

Գիտական տեղեկատվության վերլուծության և մոնիթորինգի կենտրոնի ղեկավար Շուշանիկ Սարգսյանը ներկայացրեց կենտրոնի առաքելությունը, կառուցվածքը և գործունեությունը: Կենտրոնի հետազոտական հիմնական ուղղությունը գիտաչափությունն է, որը ներկայումս լայն տարածում ունեցող գիտության չափման քանակական մեթոդ է, որի արդյունքները կիրառվում են գիտության համակարգերի կատարողականության, արդյունավետության և մրցունակության գնահատման համար: Կենտրոնը հաշվում է ազգային ամսագրերի ազդեցության գործոնը (Impact Factor), ստեղծում և համակարգում է տարբեր գիտական շտեմարաններ, կազմակերպում է գիտաչափության մասին տեղեկատվության տարածմանն ուղված միջոցառումներ և այլն: CSIAM-ի գործունեության հասցեատերերն են՝

• գիտական ամսագրերի խմբագիրները,
• գիտնականները և հետազոտողները,
• համալսարանները և գիտահետազոտական ինսիտուտները,
• գիտության և գիտական քաղաքականության ոլորտի շահագրգիռ կազմակերպությունները:

Բելգիայի Լուվենի համալսարանի պրոֆեսոր, միջազգային գիտական խորհրդատու Վոլֆգանգ Գլանզելը հանդես եկավ երկու դասախոսություններով, որոնց ընթացքում ներկայացրեց մատենագիտական տվյալների շտեմարանները (Web of Science, SCOPUS, Google Scholar), վերջինների աշխատանքը տվյալների հավաքագրման և դրանց ճշգրտության տեսանկյունից, գիտաչափական տարբեր չափանիշները (միջազգային հեղինակավոր ամսագրերում որքան հոդված է հրապարակել այս կամ այն գիտնականը, որքան հղումներ են արվել դրանց, ինչպես է հաշվարկվում ամսագրի ազդեցության գործոնը և այլն), գիտության ոլորտի խնդիրները (արտատպություններ, կեղծ գիտաթեզեր և այլն), գիտության տարբեր ուղղությունների առանձնահատկությունները գիտաչափության և դրա արդյունքների կիրառման տեսանկյունից:

Հեռակապի միջոցով իր դասախոսությունը ներկայացրեց Իտալիայի Թուրինի պոլիտեխնիկական համալսարանի դոցենտ Դոմենիկո Ավգուստո Մայզանոն: Նա ներկայացրեց մատենագիտական շտեմարանների տվյալների բաձրորակության խնդիրները, տարբեր հետազոտությունների վերաբերյալ տեղեկատվության մուտքագրման առավել տարածված սխալները (հեղինակի անվան, հոդվածի վերնագրի, թողարկման տարեթվի, ծավալի, վերնագրի և սեղմագրի թարգմանության, հղման և ալն) և դրանց նվազեցմանն ուղղված քայլերը:

Ռուսական գիտական էլեկտրոնային գրադարանի (eLibrary.ru) փոխտնօրեն Վիկտոր Գլուխովը նշեց, որ գրադարանը, ի տարբերություն միջազգային մատենագիտական շտեմարանների, ամբողջական տեքստային բազա է, որում ներառված են աշխարհի տարբեր ամսագրերում հրատարակված ռուսաստանյան, ինչպես նաև ԱՊՀ երկրների գիտնականների հոդվածները, ատենախոսությունները, գյուտերի արտոնագրերը և դրանց վերաբերյալ տարբեր վիճակագրական տվյալներ: Գրադարանում ընդգրկված ամսագրերից լավագույնները ներառված են Գիտական հղման ռուսական ցուցիչում (РИНЦ, RSCI):

Գիտական տեղեկատվության վերլուծության և մոնիթորինգի կենտրոնի գիտական խորհրդատու Ալեքսան Շահխաթունին խոսեց գիտական էթիկայի, հրապարակումների, մատենագիտության և գիտաչափության մեջ հանդիպող զեղծարարությունների մասին: Նա ներկայացրեց գիտական հետազոտության գործընթացի յուրաքանչյուր փուլում (բացահայտում, հրապարակում, տարածում, գնահատում և այլն) որոշ անձնանց և կազմակերպություների կողմից առաջարկվող հակագիտական, վճարովի ծառայությունները (կեղծ կամ կասկածելի հեղինակությամբ ամսագրեր, հոդվածի կամ գրախոսության պատրաստում և այլն), դրանց բացասական ազդեցությունը գիտնականի կարիերայի վրա և դրանցից խուսափելու ձևերը:

Ուրալի պետական տնտեսագիտական համալսարանի գիտաչափության և վարկանիշավորման հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն, միջազգային գիտական խորհրդատու Վիկտոր Բլագինինը խոսեց գիտական ամսագրերի, գիտաչափության, երաշխավորությունների և միջազգային ստանդարտների մասին:

Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի Սիբիրի մասնաճյուղի հանրային գիտական տեխնոլոգիական գրադարանի փոխտնօրեն Դենիս Կոսյակովը անդրադարձավ գիտական հետազոտության ոլորտի զարգացման դժվարին խնդիրներին: Նա նշեց, որ անհատ գիտնականների, գիտական խմբերի, բուհերի և այլ կազմակերպությունների համար, կախված նրանց ուսումնասիրության ոլորտներից և բնույթից, պետք է լինեն տարբեր չափանիշներ, վիճակագրություն կազմելիս պետք է հաշվի առնվեն մի քանի տասնյակ չափանիշներ, իսկ գիտական քաղաքանակության որոշման ժամանակ հիմնվեն ոչ միայն թվերի, այլև փորձագետների տվյալների վրա:

Գիտական տեղեկատվության վերլուծության և մոնիթորինգի կենտրոնի ղեկավարի տեղակալ Էդիտա Գզոյանը իր ելույթում անդրադարձով սոցիալական և հումանիտար գիտությունների ոլորտների գիտաչափությանը:

“Claritive Analytics” (նախկին “Thomson Reuters”) ընկերության փորձագետ Պավել Կասյանովը ներկայացրեց Հայաստանի գիտական հրապարակումների և հղումների վիճակագրությունը, հարևան և ԱՊՀ երկրների ցուցանիշների հետ համեմատությունը, առաջատար ոլորտները, միջազգային հետազոտական ծրագրերի քանակները ըստ համագործակցող երկրների: Նա նաև նշեց, որ ազդեցության գործոնը (Impact Factor) ոչ թե գիտնականների արդյունավետության, այլ ամսագրի որակի ցուցիչ է, ներկայացրեց նաև, թե ինչեր են ոլորտային նորմալիզացված հղման ցուցիչը (CNCI) և Հիրշի ցուցիչը (H), խորհուրդներ տվեց, թե ինչպես օգտագործել մատենագիտական տվյալները:

Նույն ընկերության հիմնական հաճախորդների հետ աշխատանքի համակարգող Մարգարիտա Սիդորովան ներկայացրեց հետազոտություն կատարելու և համաշխարհային գիտությանը ինտեգրվելու համար “Claritive Analytics”-ի ընձեռած հնարավորությունները: Մասնավորապես նշեց, որ շտեմարանի 72 միլիոն գրառումների մեջ կարելի է փնտրում կատարել ըստ թեմայի, հեղինակի և այլն, այնուհետև կոնկրետացնել փնտրումը և դասակարգել ըստ տարեթվի, հղումների քանակի կամ այլ ցուցանիշի: Նա հավելեց, որ նաև հետազոտողները կարող են գրանցվել համակարգում, ստանալ նույնականացման համար (ResearcherID), որի օգնությամբ համակարգը նույն ազգանունով և անվանատառերով անձանց հոդվածներն առանձնացնելիս ավելի արդյունավետ է աշխատում:

Միջոցառման վերջում մասնակիցները ստացան հավաստագրեր:

Միջազգային դպրոցի այլ մանրամասներին կարող եք ծանոթանալ http://csiamconf2018.sci.am, իսկ կենտրոնի գործունեությանը՝ http://csiam.sci.am կայքերում։

2018թ. սեպտեմբերի 21-ին ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի մի խումբ ուսանողներ Երևանում մասնակցեցին ՀՀ անկախության 27-րդ տարեդարձի առթիվ կազմակերպված միջոցառումներին:

Մեր ուսանողները նախ մասնակցեցին «Կոնգրես» հյուրանոցում տեղի ունեցած ինտելեկտուալ խաղին

Այնուհետև համալսարանականներն այցելեցին հրապարակ, որտեղ անցկացվում էին Անկախության տոնին նվիրված տարբեր՝ գրական, երաժշտական, մշակութային միջոցառումներ:

Հրապարակում ներկայացվեցին երաժշտական կատարումներ, թատերական ներկայացումներ, արվեստի տարբեր ոճերին վերաբերող տաղավարներ։ 

Մեր ուսանողները Տավուշի մարզին հատկացված տաղավարում ներկայացրին իրենց աշխատանքներից:  

Միջոցառումներին մասնակցելուց հետո համալսարանականները հաճելի և հիշարժան տպավորություններով վերադարձան Իջևան։

2018թ. սեպտեմբերի 26-ին «Հոգատարություն հանուն հավասարության» (ՀՀՀ) ծրագրի շրջանակներում «Վորլդ Վիժն Հայաստան» (World Vision Armenia) կազմակերպությունն իրականացրեց մարզային միջոցառում:

Ներկա էին ՀՀ Տավուշի մարզպետարանի ընտանիքի, կանանց և երեխաների իրավունքերի պաշտպանության բաժնի աշխատակիցները, «Վորլդ Վիժն Հայաստան» Երևանի գրասենյակի «Հոգատարություն հանուն հավասարության» ծրագրի կոորդինատորները, ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի ներկայացուցիչներ՝  ԵՊՀ ԻՄ-ի շրջանավարտների և արտաքին շահակիցների հետ տարվող աշխատանքների համակարգողը, Ուսանողական խորհրդի նախագահը, ուսանողներ, այլ հյուրեր:

Միջոցառման ընթացքում քաղաքացիներին ներկայացվեցին գենդերային հավասարության հիմնախնդիրները և հավասարության հասնելու հնարավորությունները, ինչպես նաև իրականացվեց ֆոտոմրցույթ:

«Հոգատարություն հանուն հավասարության» (ՀՀՀ)  ծրագրի հիմնական նպատակն է հայաստանյան համայնքերում ու ընտանիքներում նպաստել նախածննդյան շրջանում երեխայի սեռի ընտրության կանխարգելմանը: Նախատեսված է ծրագիրը մարզում իրականացնել 2016-ից մինչև 2019 թվականը:

Միջոցառմանն ակտիվորեն մասնակցեցին նաև մեր ուսանողները:

ԵՊՀ ԻՄ-ի ուսանողական գիտական ընկերության նախագահ Հրանտ Ղարագյոզյանն իրականացրել էր օնլայն հարցում, որի արդյունքները ամփոփ ներկայացրեց «Հոգատարություն հանուն հավասարության» ծրագրի շրջանակներում: Հ.Ղարագյոզյանը մասնավորապես նշեց, որ հարցմանը մասնակցել են 40 անձինք (ուսանողներ և այլ երիտասարդներ) Տավուշից, որից շուրջ 80%-ը Իջևանից և հարակից բնակավայրերից էին:

Հարցման արդյունքում պարզվել է, որ հարցվածների 51.3%-ն իր շրջապատում հաճախ կամ գրեթե միշտ հանդիպում է գենդերային խտրականության դեպքերի, 39.5%-ը՝ հազվադեպ, 12.8%-ը չի հանդիպել նման դեպքերի։ ՈՒԳԸ նախագահը հավելեց, որ Տավուշում կա թյուրըմբռնման մթնոլորտ «գենդեր» հասկացության և գենդերային հիմնախնդրի վերաբերյալ։

Միջոցառմանը գեղեցիկ կատարմամբ հանդես եկան ԵՊՀ ԻՄ-ի հումանիտար գիտությունների ֆակուլտետի ուսանողուհիներ, երկվորյակ քույրեր Դիանա և Լիանա Յարալյանները:

«Հոգատարություն հանուն հավասարության» ծրագրի շրջանակներում «Կիրառական արվեստ» մասնագիտության 4-րդ կուրսի ուսանող Գուրգեն Դալյանը նույնպես համագործակցել է. մարզադպրոցի պատին նկարել է հրեշտակի թևեր:

Բնական գիտությունների ֆակուլտետի «ԻԿՄ» մասնագիտության 3-րդ կուրսի ուսանողուհի Սյուզաննա Միրզոյանը, մասնակցելով ֆոտոմրցույթին, զբաղեցրել է   5-րդ տեղը և կազմակերպության կողմից պարգևատրվել պատվոգրով ու նվերով:

Խրախուսական նվեր հանձնվեց նաև Ուսանողական գիտական ընկերության նախագահ Հրանտ Ղարագյոզյանին:

2018թ. սեպտեմբերի 25-ին Երևանի Ավ. Իսահակյանի անվան գրադարանում տեղի ունեցան «Արձագանք» բարեգործական ընկերության և նրա նախագահ, թարգմանիչ-գրականագետ Մարո Մադոյան-Ալաջաջյանի կազմակերպած՝ պատմվածքների մրցույթի մրցանակաբաշխությունը և «Արձագանք» գրական-մշակութային հանդեսի շնորհանդեսը։

Ներկա էին Մարո Մադոյան-Ալաջաջյանը, մրցույթի մասնակիցներ, ժյուրիի անդամներ, գրողներ, արվեստագետներ և ընթերցասերներ, այդ թվում՝ ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի աշխատակիցներ Լևոն Լաչիկյանը (Լաճիկյանը), Սլավիկ Ալավերդյանը և Լիլիթ Մկրտչյանը։\

Նախ ներկայացվեցին մրցույթի մանրամասները, որ արդեն 2-րդ անգամ է անցկացվում մրցույթը, նպատակն է նոր գրողներ բացահայտելը և գրականության ասպարեզում նրանց հաստատվելուն նպաստելը։

Այս անգամ մրցույթին մասնակցում էին երկու տասնյակ ստեղծագործողներ, այդ թվում՝ ԵՊՀ ԻՄ-ի ընդհանուր մաթեմատիկայի և բնագիտության ամբիոնի դասախոս Սլավիկ Ալավերդյանը։

Ժյուրիի անդամներից Շնորհիկ Շահինյանը և Սաթենիկ Եղիազարյանը ամփոփեցին մրցույթի արդյունքները:

Երկու մասնակիցներ ստացան 1-ին կարգի մրցանակ, երկու մասնակիցներ՝ 2-րդ։ Մեկ մասնակից էլ արժանացավ հատուկ մրցանակի՝ Մարո Մադոյան-Ալաջաջյանի կողմից:

Մյուս մասնակիցներին տրվեցին շնորհակալագրեր։

Այնուհետև տեղի ունեցավ «Արձագանք» գրական-մշակութային հանդեսի շնորհանդեսը, որտեղ տպագրվել էին 1-ին գրական մրցույթի հաղթանակած պատմվածքները:

Հանդեսի առաջին համարում տեղ էին գտել նաև Վալմարի, Հռիփսիմե Մարգարյանի, Լիլիթ Մկրտչյանի, Կարինե Հակոբյանի հեղինակած հոդվածները, սփյուռքահայ գրող Զարեհ Մելքոնյանի ստեղծագործությունները, թարգմանություն բաժնում՝ Մարո Մադոյան-Ալաջաջյանի թարգմանություններից:

Ելույթ ունեցան մրցույթի մասնակիցներ, հանդեսում տպագրված հեղինակներ, Մարո Մադոյան-Ալաջաջյանին ճանաչող արվեստագետներ։ Նրանք շնորհակալություն հայտնեցին մրցույթի կազմակերպիչներին, մասնավորապես տիկին Մարոյին, բոլորին շնորհավորեցին հանդեսի թողարկման առթիվ և մաղթեցին ստեղծագործական բեղմնավոր գործունեություն։

ԵՊՀ ԻՄ-ի տուրիզմի կառավարման և մշակութաբանության ամբիոնի ասիստենտ Լևոն Լաչիկյանն իր ելույթում նշեց, որ մանկուց է ճանաչում Մարոյին, քանի որ եղել է իր համադասարանցին։ Նա կարևորեց մեր օրերում նման հանդեսների լույսընծայմամբ հասարակության մեջ գրականության և մշակույթի հանդեպ սեր և հետաքրքրություն առաջացնելը։

ԵՊՀ ԻՄ-ի հայոց պատմության և հասարակագիտության ամբիոնի դոցենտ, պ.գ.թ. Լիլիթ Մկրտչյանը նշեց, որ հանդեսի առաջին համարում տեղ գտած հոդվածի մեջ անդրադարձել է բանակաշինության և պետականաշինության գործընթացում կանանց դերին և հաջորդ համարներում ևս կաշխատի ներկայացնել կին հասարակական գործիչներին։

Մրցանակաբաշխության և շնորհանդեսի առթիվ ողջույնի խոսք էր հղել ՀՀ սփյուռքի նախարար Մխիթար Հայրապետյանը։

Միջոցառման վերջում ներկաները նվեր ստացան հանդեսի օրինակներ՝ հրատարակիչ Մարո Մադոյան-Ալաջաջյանի մակագրությամբ, և մասնակցեցին ֆուրշետի։

_________________________________________________________________________

Ծանոթություն.

Մարո Մադոյան-Ալաջաջյանը գյումրեցի թատերագետ Ռազմիկ Մադոյանի դուստրն է, հեղինակ է մի քանի տասնյակ հրապարակախոսական հոդվածների, էսսեների, պատմվածքների, պիեսների։ Նրա թարգմանությամբ լույս են տեսել Էլիֆ Շաֆակի «Ստամբուլի ընկեցիկը» վեպը, Ալիս Մանրոյի «Պատրանքով տարված» պատմվածքների ժողովածուն, Փոլ Ռուդնիկի «Ես ատում եմ Համլետը» պիեսը և այլ ստեղծագործություններ։ 

Ներկայումս բնակվում է ԱՄՆ-ում, հիմնադրել և ղեկավարում է «Արձագանք» բարեգործական ընկերությունը։

Ս.թ. հոկտեմբերի 8-ին Կ.Ստանիսլավսկու անվան ռուսական դրամատիկական թատրոնում կկայանա Մարո Մադոյան-Ալաջաջյանի «Վաղն ուշ կլինի» պիեսի պրեմիերան։