2017թ. ապրիլի 25-ին ԵՊՀ ԻՄ-ի «Տնտեսագիտության տեսություն» մասնագիտության առաջին կուրսի ուսանողները՝ իրենց դասախոսի՝ Հայոց լեզվի և գրականության ամբիոնի ասիստենտ, բ.գ.թ. Ա.Հասանյանի գլխավորությամբ, կազմակերպել էին Մեծ եղեռնի զոհերի հիշատակին նվիրված միջոցառում:

Այն բացվեց Պարույր Սևակի «Անլռելի զանգակատուն» պոեմից («Ղողանջ եղեռնական» գլխից) մի հատվածով:

Միջոցառման առաջին մասում ներկայացվեց Հայոց ցեղասպանության կազմակերպիչների, երիտթուրքերի վարած երկերեսանի քաղաքականության, եղեռնի իրականացման, գաղթականների, Արևմտյան Հայաստանի մտավորականության զգալի մասի ոչնչացման և հայերի վրեժի մասին տեղեկատվություն:

Հնչեցին Մեծ եղեռնի, մեր կորուսյալ հայրենիքի և ներկա սերնդի անկոտրում կամքի մասին երգեր ու բանաստեղծություններ:

Ուսանողուհիներից մեկը (Մերի Եգանյան) հանդես եկավ հայկական ժողովրդական պարով՝ «Սարերի հովին մեռնեմ» երաժշտության ներքո:

Միջոցառման երկրորդ հատվածում ներկայացվեց Մեծ եղեռնը՝ իր  անդառնալի կորուստներով  և  հետևանքներով: Ուսանողները պատմեցին ցեղասպանությանը զոհ գնացած մեր մեծերի մասին՝  Սիամանթո,  Դանիել Վարուժան,  Գրիգոր Զոհրապ, Կոմիտաս…, որը թեև զոհ չգնաց 1915 թվականին թուրքի յաթաղանին, բայց չկարողացավ ապրել՝ տեսնելով հայի այդչափ մեծ վիշտը,  հոգեկան շեղումներ ստացավ և մահացավ:

Միջոցառման երրորդ մասում խոսվեց միջազգային հանրության, մեծ մարդասերների արձագանքի մասին, որոնք խստորեն դատապարտել են թուրքի անմարդկային արարքը: Նշվեցին այն երկրները, որոնք ճանաչել են  20-րդ դարի մեծագույն ոճիրը  և սատար են կանգնել հայ ժողովրդին:

Ներկայացվեց «Նեմեսիս» (հին հունական վրեժխնդրության  աստվածուհու անունով) գործողությունը, որի նպատակն էր պատժել Հայոց ցեղասպանությունը կազմակերպող և իրականացնող երիտթուրք պարագլուխներն, 1918 թվականի Բաքվի հայկական ջարդի կազմակերպիչներին և թուրքերի հետ համագործակցած հայ դավաճաններին: Ընդգծվեց, որ այս գործողությանը մասնակցել են Արմեն Գարոն (Գարեգին Պատերմաջյան), Շահան Նաթալին, Միսաք Թորլաքյանը, Արշավիր Շիրակյանը, Արամ Երկանյանը, Արտաշես Գևորգյանը, Ստեփան Ծաղիկյանը, Սողոմոն Թեհլերյանը, որն էլ հենց սպանել է Հայոց ցեղասպանության գլխավոր կազմակերպիչներից  Թալեաթ փաշային:

Հայոց մեծ եղեռնի զոհերի հիշատակին նվիրված միջոցառումներ Ա.Հասանյանի կողմից անցկացվել էին ոչ միայն «ՏՏ»-I, այլև «ԻԿՄ»-I, «ՀԼԳ»-II կուրսերում:

2017թ. ապրիլի 25-ին ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղում կայացավ Հայոց ցեղասպանության 102-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառում (անգլերեն լեզվով), որը կազմակերպել էր Անգլերեն լեզվի և գրականության ամբիոնի դասախոս Ջեմմա Միլիտոնյանը:

Միջոցառմանը մասնակցում էին «Անգլերեն լեզու և գրականություն» մասնագիտության առաջին և երկրորդ կուրսերի ուսանողներ (Անի Ասրյանը, Ինեսսա Բաղինյանը, Էլինա Խաչատրյանը, Սյուզի Շահնազարյանը, Հայկուհի Արզումանյանը և ուրիշներ):

Բացման խոսքով հանդես եկավ Ջ.Միլիտոնյանը՝ ներկայացնելով քննարկվելիք թեմայի ուղղվածությունը՝ «Հայոց ցեղասպանությունը և ԱՄՆ-ի  դիրքորոշումը», որին հաջորդեց վավերագրական ֆիլմի դիտումը:

Ուսանողների կողմից ներկայացվեց Թուրքիայի ժխտողական քաղաքականության, այն բոլոր երկրների ու կազմակերպությունների մասին, որորնք ընդունել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը:

Ուշադրություն դարձվեց ԱՄՆ-ի նախագահների՝ տարբեր տարիներին արված ուղերձներին, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ի ներկայիս նախագահ Դոնալդ Թրամփի՝ Հայոց ցեղասպանության 102-րդ տարելիցի կապակցությամբ (ապրիլի 24-ին) հղած ուղերձին: Ընդգծվեց, որ դրանցում նախագահները գործածում էին «Կոտորած» (“Massacre”), «Մեծ Եղեռն» (“Mets Yeghern”), վայրագություններ («Atrocities») բառերը` «Ցեղասպանություն» (“Genocide”) իրավաբանական եզրույթի փոխարեն, որը պատասխանատվության կենթարկեր Թուրքիային:

Վերջում հուզիչ ասմունքով հանդես եկավ 2-րդ կուրսի ուսանողուհի Հայկուհի Արզումանյանը՝ ներկայացնելով Պարույր Սևակի «Անլռելի զանգակատուն» պոեմից մի հատված («Ղողանջ եղեռնական»):

2017թ. ապրիլի 24-ին` Հայոց ցեղասպանության  102-րդ տարելիցին, ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի վարչական, պրոֆեսորադասախոսական անձնակազմի անդամներ և ուսանողներ՝ տնօրեն Ս. Ա. Առաքելյանի գլխավորությամբ, Իջևանի քաղաքային իշխանությունների ներկայացուցիչներ, տարբեր կազմակերպությունների ղեկավարներ, բազում քաղաքացիներ միահամուռ շարժվեցին դեպի Իջևանում տեղադրված` Հայոց ցեղասպության զոհերի հիշատակին նվիրված հուշահամալիր՝ հարգանքի տուրք մատուցելու անմեղ զոհերի հիշատակին:

Համալսարանակնները ծաղիկներ ու ծաղկեպսակներ դրեցին հուշարձանին, մասնակցեցին հուշահամալիրի մոտ մարզի հոգևոր դասի ներկայացուցիչների կողմից  կատարվող ոգեկոչման արարողությանը:

Այնուհետև այցելեցին Իջևանի պատմաերկրագիտական թանգարան, որտեղ ականատես եղան Հայոց մեծ եղեռնի թեմայով կազմակերպված ցուցադրությանը:

Պայմանականորեն Հայոց ցեղասպանության սկիզբն է համարվում 1915թ. ապրիլի 24-ը. այդ օրը Կոստանդնուպոլսում ձերբակալվեց մտավորականության սերուցքը ՝ 600 հայազգի մտավորականներ, որոնք հետագայում սպանվեցին աքսորի ճանապարհին. Գրիգոր Զոհրապ, Դանիել Վարուժան, Ռուբեն Զարդարյան, Սիամանթո, Ռուբեն Սևակ,  Երվանդ Սըրմաքեշխանլյան, Ատոմ Յարճանյան, Հովհաննես Հարությունյան և ուրիշներ: Սակայն հայ պատմագիության մեջ որպես Հայոց ցեղասպանության տարեթվեր ընդունված է համարել 1892-1923թթ. որպես Թուրքիայի կառավարող շրջանների՝ Համիդյան Թուրքիայի, ապա Երիտթուրքերի կառավարության կողմից կազմակերպված ցեղասպանություն, որի հետևանքով  զանգվածային տեղահանության ենթարկվեց և բնաջնջվեց Արևմտյան Հայաստանի, Կիլիկիայի և Օսմանյան կայսրության նահանգների հայ բնակչությունը։ Ծիծեռնակաբերդի հուշարձանի 12 քարակոթողները` խորհրդանշում են կորցրած 12 գավառները, որոնք այժմ գտնվում են ժամանակակից Թուրքիայի կազմում:

Երիտթուրքական կառավարությունը, ջանալով պահպանել թուլացած Օսմանյան կայսրության մնացորդները, որդեգրեց պանթուրքիզմի քաղաքականությունը, այն է՝ հսկայածավալ Թուրքական կայսրության ստեղծում, որը, տարածվելով մինչև Չինաստան, իր մեջ կներառեր Կովկասի, Միջին Ասիայի բոլոր թուրքալեզու ժողովուրդներին: Ծրագիրը նախատեսում էր բոլոր ազգային փոքրամասնությունների թյուրքացում և երազելի «Մեծ Թուրանի»-ի ստեղծում՝ Բոսֆորից մինչև Ալթայ։ Այս համատեքստում Արևմտյան Հայաստանի բնիկ հայ ժողովուրդը դիտվում էր որպես գլխավոր խոչընդոտ այս ծրագրի իրականացման ճանապարհին, իսկ չկային հայերը՝ չկար նաև Հայկական հարցը։ Երիտթուրքերը որպես հարմար առիթ օգտագործեցին Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկիզբը: Ծրագրի հեղինակներն էին Թալեաթը (ներքին գործերի նախարար), էնվերը (ռազմական գործերի նախարար), Ջեմալը (Պաղեստինյան ճակատի հրամանատար), Բեհաեդդին Շաքիր բեյը (երիտթուրքական կենտրոնական կոմիտեի անդամ) և ուրիշներ։

Հայոց ցեղասպանությունը նախատեսված էր իրականացնել երեք փուլով, որի առաջին փուլը ապրիլի 24 էր, իսկ երկրորդ փուլը՝ շուրջ 60.000 հայ տղամարդկանց զորակոչը թուրքական բանակ: Բանակ զորակոչված 15-45 տարեկան բոլոր հայ տղամարդի ավելի ուշ, զինաթափվեցին ու սպանվեցին իրենց թուրք զինակիցների կողմից: Երրորդ փուլով թուրք ջարդարարները սկսեցին կոտորել անպաշտպան մնացած հայ բնակչությանը՝ գերազանցապես կանանց, ծերունիներին և երեխաներին։ Կազմակերպվեց մասսայական բռնագաղթ, աքսոր և ջարդ։ Հայերին կա՛մ ստիպում էին ուրանալ քրիստոնեությունը, կա՛մ սպանում էին, կա՛մ ստիպում բռնել գաղթի ուղին։ Արևմտյան Հայաստանի ողջ մնացած հայերը բռնագաղթեցին Միջագետքի անապատներ, հիմնականում՝ Դեր Զոր, որտեղ և բնաջնջվեցին։

Վիճակագրական տվյալների համաձայն` Հայաստանում կոտորվեց 66 քաղաքների և մոտ 2500 գյուղերի հայ բնակչությունը։ Թալանվեց և քանդվեց 2350 եկեղեցի ու վանք։ Ոչնչացվեց 1500 դպրոց ու վարժարան։ Հայությանը հասցվեց 14,5 միլիարդ ֆրանկի վնաս։ Օսմանյան կառավարության կողմից իրականացված Հայոց ցեղասպանության փաստը հիմնավորվել է, ճանաչվել ու հաստատվել ականատեսների վկայություններով, օրենքներով, բանաձևերով և բազմաթիվ նահանգների ու միջազգային կազմակերպությունների որոշումներով:

Հայոց ցեղասպանությունը միջազգային հանրության կողմից դատապարտվել է տարբեր մակարդակներով. այն ընդունել են այնպիսի կազմակերպություններ, ինչպիսիք են Եվրոպայի Խորհուրդը՝ 1998, 2001թթ., Եվրամիությունը՝ Եվրախորհրդարանի բանաձևերով, Հայոց ցեղասպանությունը դատապարտել են 1987, 1998, 2000, 2001, 2002, և 2005թթ. ՄԱԿ–ի մի քանի հանձնաժողովներ, Եկեղեցիների համաշխարհային միությունը և այլն։ Հայոց ցեղասպանությունը դատապարտող բանաձևեր և որոշումներ ունեն Շվեդիայի խորհրդարանը, ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատը, Չիլի և Արգենտինայի Սենատները, Լիտվայի Ասամբլեան, ԵՎրապառլամենտը, Վենեսուելայի Ազգային Ասամբլեան, Լեհաստանի և Նիդերլանդների խորհրդարանները, Կանադայի համայնքների, Իտալիայի դեպուտատների պալատը և այլն: Ֆրանսիայում, Ուրուգվայում, Կիպրոսում օրենքների տեսքով, իսկ Շվեյցարիայում՝ նաև այն ժխտելը դատապարտվում է քրեորեն:

Սակայն մինչև այսօր ոճրագործի` Թուրքիայի կողմից պետական մակարդակով անամոթաբար ժխտվում է ցեղասպանություն–ոճիրն այն «տրամաբանությամբ», որ քանի դեռ աշխարհն ամբողջովին չի ճանաչել ու դատապարտել իր գործած ոճիրը, ուրեմն` չկա և ոճիր, ուստի չկա նաև պատիժ:

Այնինչ հայն ապրում է՝ հիշելով իր դարավոր ահռելի ցավը, տագնապն ու սարսափը, հիշում է` պահանջելով Հայոց ցեղասպանության արդարացի ճանաչում ու հատուցում: